Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Magdalena Szczypiorska-Chrzanowska – doktor nauk humanistycznych, literaturoznawczyni i historyczka sztuki, adiunkt w Pracowni Poetyki Teoretycznej i Semiotyki Kultury w Instytucie Badań Literackich PAN. Autorka monografii Praktyki fotograficzne i teksty kultury. Inwersja, metamorfoza, montaż (2016) oraz wielu artykułów naukowych. Jej zainteresowania badawcze obejmują teorię literatury, poetykę i teorię tekstu fotoliterackiego, teorię i historię fotografii, estetykę, filozofię i antropologię, semiotykę kultury, pogranicza kultur, sztuk i mediów.

Przedstawione w monografii Blask odbicia ujęcie fotoliteratury przybliża polskiemu literaturoznawstwu nowe pole badań, zwraca uwagę na metaforyczne, najmniej dotąd rozpoznane, a najbardziej interesujące tryby obecności fotografii w literaturze, wskazuje nowe – fotoliterackie – perspektywy badawcze, wprowadza nowe terminy i narzędzia, rozbudowuje instrumentarium badań fotoliterackich. Autorka wypracowuje specyficznie fotoliterackie podejście metodologiczne oraz proponuje taki typ dyskursu naukowego, który dobrze służy myśleniu i pisaniu o fotoliteraturze, o poetyce i semantyce tekstu fotoliterackiego, a przede wszystkim umożliwia uchwycenie i opisanie „blasku odbicia” energii wzajemnego przepływu i wymiany między fotograficznym a literackim aspektem fotoliteratury. Fotoliteratury, która – od momentu, gdy w 1988 roku Charles Grivel nadał nazwę tej nowej dziedzinie i „otworzył do eksploracji całe terytorium, a nawet kontynent kulturowy i artystyczny” (Jean-Pierre Montier) – stale pozostaje fascynującym i inspirującym polem badań i poszukiwań. Proponując własne konceptualizacje, autorka przesuwa granice tego terytorium – jeszcze wyraźniej dowartościowując znaczenie fotograficznych metafor, wydobywając fantastyczny wymiar fotografii (fotograficzne pozarealne, efekt Zissou), wykorzystując twórczy potencjał figur podwójnej (wielokrotnej) ekspozycji oraz lustrzanej anamorfozy – i na nowo odczytuje i reinterpretuje utwory literackie, które dotychczas analizowane były z innych, pozafotograficznych perspektyw.

Monografia Magdaleny Szczypiorskiej-Chrzanowskiej to praca wybitna – pełna ważkich treści, a zarazem komunikatywna; spójna myślowo i pięknie napisana. Reprezentuje pisarstwo naukowe wysokiej próby: sugestywne, dopracowane stylistycznie, wykorzystujące potencjał semantyczny słowa i reminiscencje płynące z jego obiegów w dyskursie humanistycznym. Książka imponuje rozległością podstawy materiałowej i świetnym poziomem teoretycznym. Badaczka łączy kompetencje dwóch dyscyplin naukowych: literaturoznawstwa i historii sztuki, a jest to zestrojenie perspektyw na głębokim poziomie teoretycznym, otwarte na dyskusje i dylematy badawcze współczesnej humanistyki. Podwójne wykształcenie oraz duże doświadczenie analityczne w zakresie literatury i sztuki, wypracowany warsztat literaturoznawczy i semiotyczny, doskonała orientacja w stanie badań nad fotografią i jej obecnością w kulturze stworzyły solidną podstawę do realizacji poważnego przedsięwzięcia naukowego, jakim jest całościowe przedstawienie konceptu fotoliteratury i ukazanie możliwości interpretacji różnych zjawisk mieszczących się w polu i na orbicie tego pojęcia.

Z recenzji prof. Teresy Dobrzyńskiej