Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Przygotowywane w Instytucie Badań Literackich Dzieła zebrane Elizy Orzeszkowej to pierwsza krytyczna edycja dorobku prozatorskiego pisarki. Wcześniejsze przedsięwzięcia miały charakter popularny, choć niektórym nie można odmówić naukowych ambicji. Jednak współczesna filologia i edytorstwo wypracowały inne standardy i narzędzia. W niniejszej edycji staramy łączyć klasyczną tradycję tekstologii i edytorstwa naukowego, inspirując się jednocześnie nowymi teoriami ostatnich dekad. Podstawę edycji wyłaniamy metodą kolacjonowania przekazów powstałych za życia autorki, co pozwala nie tylko sporządzić rejestr odmian, usunięć i błędów, lecz także wychwycić kolejne redakcje danego tekstu. Dostępne przekazy omawiamy we wstępach i notach, rezygnując z prób uzyskania domniemanej „lepszej wersji” tekstu przez kontaminowanie poszczególnych wersji.

Tekst każdego tomu poprzedzą trzy wstępy: historia powstania i recepcji każdej z powieści, próba nowej interpretacji danego tekstu w zderzeniu z problemami współczesnej kultury oraz nota edytorska poświęcona kwestiom tekstologiczno-edytorskim.

Dzieła zebrane to projekt wieloletni, stąd zrodził się pomysł stworzenia instrukcji edytorsko-redakcyjnej, która z jednej strony pomoże obecnym i przyszłym edytorom i redaktorom w opracowaniu spuścizny autorki Nad Niemnem, z drugiej zaś – pozwoli uzyskać spójność całego przedsięwzięcia. Decyzja opublikowania niniejszej instrukcji opierała się ponadto na przekonaniu, że może ona pomóc wielu innym edycjom z tego okresu oraz wzbogacić – a może otworzyć w innym polu poznawczym – dyskusję na temat sposobów i problemów wydawania dzieł zebranych pisarek i pisarzy z tego okresu.