Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Publikacja Oświecenie nieoświecone. Poza normą i modą jest trzecią częścią projektu Oświecenie nieoświecone, który zakładał poszukiwa­nie wewnętrznego zróżnicowania polskiej formacji oświeceniowej w kontekście porównawczym oraz pojawiania się w niej tendencji niekorespondujących z głównym nurtem przemian oświeceniowych. Oświecenie nieoświecone… zawiera refleksje nad interesującymi i trudnymi relacjami między oświeceniem a zjawiskami i postawami postrzeganymi dawniej lub współcześnie jako „nieoświecone”. Powstały już dwie książki z tego cyklu 1. Oświecenie nieoświecone. Człowiek, natura i magia (2018); 2. Oświecenie nie­oświecone. Tradycja, tożsamość i inność (2022).  Zadaniem trzeciej, ostatniej publikacji jest uchwycenie, opisanie, zsynte­tyzowanie kulturowych zjawisk rozwijających się poza głównym obiegiem czy nurtem oświecenia, jak pamiętnikarstwo, epistolografia czy literatura trzeciego obiegu wraz z jej różnorodnymi przejawami (poezja okolicznościowa, poradnictwo czy literatura dewocyjna). Pod rozwagę wzięto elementy tradycji mentalnej, np. symboliczne nacechowanie postaw, wy­rażane poprzez strój, kostium, sztukę czy dekorację okazjonalną. Poddano dyskusji twórcze sięganie do tradycji poza obszarem oświeconych norm i sposobów myślenia; po obce wzory spoza oświeconego kanonu; przejawy przeciwstawiania się oświeceniowym wzorcom życia społecznego, nowym wzorcom obyczajowym i sposobom rozumienia świata i człowieka podda­nym racjonalistycznej interpretacji.