Świat (w) polskiej dramaturgii najnowszej
Cz. I: W lekturze i na scenie
Cz. II: W radiu
pod. red. Jacka Kopcińskiego
Miejsce wydania:
Warszawa
Rok wydania:
2016
Oprawa:
miękka
Liczba stron:
170 (I) + 134 (II)
ISBN:
978-83-64703-64-5
Cena: 58,80 zł
Czwarta strona okładki
Dramat współczesny, po latach spychania go do narożnika teatralnej publicystyki, na powrót zaczyna być traktowany jako wyrafinowane narzędzie poznania rzeczywistości w jej wielu różnych wymiarach. Coraz wyraźniej dostrzegamy, że świat uchwycony przez współczesnych dramatopisarzy w formie zdialogizowanego „tu i teraz” działających postaci to dynamiczna rzeczywistość ludzkiego życia rozumianego szeroko – jako doświadczenie własnego bytu, obecności i świadomości innych ludzi, związków rodzinnych i międzyludzkich, systemów wartości, mechanizmów społecznych, miejsca i czasu, historii i pamięci, wiary, marzenia i wyobraźni, Boga i nicości, sensu i absurdu ludzkiego istnienia. Pytanie o świat i możliwości jego poznania implikuje problem języka i podmiotu, który w najnowszej dramaturgii usytuowany jest często ponad głowami bohaterów, pozostając w skomplikowanej relacji z odbiorcą dzieła. Aby rozpoznać różnorodne cechy wizerunku rzeczywistości zapisanego w nowym dramacie, trzeba tę relację uchwycić i opisać, do czego świetnie nadają się kategorie stworzone nie tylko przez nowoczesną (i ponowoczesną) teatrologię, ale także przez poetykę w jej różnych odmianach. W dramatach wciąż mamy przecież do czynienia z dziełem tekstowym: z wpisaną weń wizją świata, z językowym wyrazem myśli – oryginalnie zestrojonym z konwencjami realizacyjnymi i możliwościami mediów, w których uruchamiany jest tekst. Diagnozie tej służą literackie i artystyczne konteksty, a wspomagają ją idee współczesnych filozofów, antropologów i socjologów kultury.
Tak liczne narzędzia i rozległe horyzonty myślowe w odczytywaniu najnowszej polskiej dramaturgii teatralnej i radiowej zaproponowali uczestnicy dwóch konferencji zorganizowanych przez Ośrodek Badań nad Polskim Dramatem Współczesnym: Na głos, ze słuchu, w wyobraźni. Dramaturgia radiowa Zbigniewa Herberta, jego rówieśników i następców (Warszawa, 8 grudnia 2014) oraz Rozpoznane. Przedstawione. Nazwane. Świat (w) polskiej dramaturgii najnowszej (Warszawa, 27?28 maja 2015). Niniejsza książka gromadzi pod wspólnym tytułem wypowiedzi z obu tych spotkań.
Które rejestry życia jednostkowego i zbiorowego bada najnowsza polska dramaturgia? W jaki sposób angażuje się w rzeczywistość, jak ją ukazuje i przekształca? Czy nowi twórcy odwołują się do tradycji teatralnej? Jak w nowych warunkach medialnych i komunikacyjnych funkcjonuje dramaturgia klasyków nowoczesności? Czy ich następcy ustanawiają nowe reguły komunikacji artystycznej? Jak powstaje współczesny dyskurs dramatyczny w skomplikowanej komunikacji między nadawcą i odbiorcą dzieła? To tylko kilka z wielu zagadnień, które poruszają autorzy prezentowanych tu tekstów. Wielostronna refleksja badaczy znalazła odzwierciedlenie w układzie tomu – podzielonego na dwie części (W lekturze i na scenie, W radiu), na które składają się wymowne sekwencje tematyczne: przestrzenie wyobraźni, historia, debata społeczna, światy lokalne oraz nowe teorie, nowe głosy i nasłuchiwanie klasyków.
Różnorodność tematyki poruszonej przez badaczy, a także wielość uruchomionych przez nich kontekstów interpretacyjnych przywracają prestiż tej nieco zaniedbanej przez współczesną humanistykę formie literackiej, jaką jest dramat, a twórcom tekstów dramatycznych – pisarski autorytet.
Jacek Kopciński