Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Listy Marji Towiańskiej, opublikowane w niniejszym tomie, to zaskakująco aktualny, zajmujący dokument osobisty. Autorka podjęła się ich kopiowania po trudnym procesie rozstawania z Kołem Sprawy Bożej, ruchem religijnym założonym przez jej ojca, Andrzeja Towiańskiego, powszechnie uważanego za mesjanistę i heretyka. Listy pozwalają na uzupełnienie wiedzy o historii i rozwoju towianizmu, a pod pewnymi względami nawet na jego krytyczną rewizję. Napisane w Polsce w okresie poromantycznym, prezentują rozszerzoną, uzupełniającą i odmienną perspektywę ruchu, dotąd badanego głównie pod kątem relacji jego założyciela z poetami romantycznymi na emigracji w latach 40. XIX wieku. Zeszyt, w którym zachował się zbiór listów przepisanych przez Marję Towiańską, świadczy o próbie stworzenia wizji własnej egzystencji obejmującej 30 lat życia autorki. W autoportrecie wyłaniającym się z listów dominuje wątek rozdarcia pomiędzy przywiązaniem do „familji” – równoznacznym z przynależnością do Koła Sprawy Bożej – a ortodoksją katolicką. Napięcia wynikające z tego konfliktu wewnętrznego doprowadziły do rozstania autorki z rodziną, a pod koniec jej życia wpłynęły na zajęcie przez nią krytycznej postawy. Ze Wstępu

Podstawą publikacji listów Marji Towiańskiej pisanych od 1866 do 1896 roku jest autograf Kopje listów mych pisywanych do rożnych osób i w różnych czasach (tytuł pochodzi od autorki) przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej (sygn. Rkp. 10900 I). Niniejsze wydanie zachowuje chronologiczny porządek listów ustanowiony przez autorkę. W edycji zachowano oryginalny zapis w zakresie ortografii, fleksji, interpunkcji. Listy Towiańskiej uzupełniono przedrukami z prasy (artykuły i ogłoszenia) oraz tłumaczeniem francuskojęzycznego listu do papieża Leona XIII. Z Noty edytorskiej