Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Przedmiot refleksji analitycznej Agaty Araszkiewicz stanowią nie tylko nieznane pisarki dwudziestolecia (Aniela Gruszecka, Wanda Melcer), ale także te niedocenione (Irena Krzywicka) oraz te, których popularna sława przyćmiewa ich prawdziwą wartość (Pola Gojawiczyńska). Za pomocą narzędzi krytyki feministycznej autorka zastanawia się, czy w tworzonych przez kobiety powieściach pojawił się nowy typ podmiotowości i czy te „artystyczne osiągnięcia feminizmu”, o których pisała krytyka epoki, poszerzyły kanon literatury polskiej. Obecny w tych utworach potencjał staje się widoczny dzięki wyczuleniu Agaty Araszkiewicz na nowe tematyzacje (zdobywanie artystycznej tożsamości twórczej przez kobietę, relacja matka – córka, kobieca homoseksualna niewyrażalność, somatyczne doświadczenie ciąży opisane jako fenomen filozoficzny). Autorka kreuje własną kartografię kobiecej subkultury literackiej dwudziestolecia, która pojawia się jako świadomie odnosząca się do siebie grupa tekstów. Eksperymenty literackie czy odmienne manifestacje językowe ujawniają pracę nad kobiecą podmiotowością tekstualną oraz wpisane w nią inne doświadczenie ciała, roli społecznej i kulturowej. Interpretacje Araszkiewicz, wykorzystujące z jednej strony anglosaską krytykę feministyczną skupioną na tożsamości autorki, a z drugiej strony francuskie koncepcje autoekspresji écriture féminine, przypisują nowatorskie odczytania problemom znanym, przesuwając akcenty na to, co w tradycyjnej optyce było na marginesie. Najciekawsze i najbardziej odkrywcze są właśnie te przesunięcia.

prof. dr hab. Maria Janion