Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Tytuł: Teoria – literatura – życie konotuje dostatecznie pojemne znaczenia, by mogły w nim zmieścić się główne wątki i dylematy zarówno wcześniejszych, jak i najnowszych orientacji badawczych, od hermeneutyki po biopoetykę. Szerokie spektrum metodologiczne nasyciło się wyraźnymi barwami indywidualnych kompozycji, w jakie poszczególni autorzy wpisali opozycje teorii i literatury, literatury i życia, wreszcie życia i teorii. W każdej z prac wymienione kategorie krystalizowały się dzięki oryginalnej konceptualizacji, wyprowadzonej bądź to z dyskursywno-spekulatywnej dekonstrukcji tradycyjnego czy ustałego znaczenia, bądź też z głębokiego, interpretacyjnego namysłu nad konkretnymi tekstami literackimi.

Podtytuł: Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej kieruje uwagę w stronę zasadniczego problemu, jakim jest aplikowalność koncepcji metodologicznych w odniesieniu do konkretnych sytuacji i zadań badawczych. W centrum uwagi znalazło się zatem napięcie między teorią (wiedzą/nauką) a praktyką (lekturą/działaniem/doświadczeniem), jak również sama humanistyka – jej zakres, granice, powinności. Każdy z autorów pomieszczonych w niniejszym zbiorze prac wyraża własną diagnozę jej stanu, bądź projektuje pożądane metamorfozy.

– Anna Legeżyńska, Wstęp

Wydanie niniejszego tomu – oraz, mam nadzieję, kilku następnych – stało się możliwe dzięki środkom projektu finansowanego przez NPRH pt. W stronę nowej humanistyki: polska pamięć kulturowa. Człon pierwszy tytułu dał nazwę serii Nowa humanistyka. Chcielibyśmy w niej wydawać nie tylko kolejne tomy „poszkolne”, lecz także inne, przede wszystkim innowacyjne i inspirujące prace; prace odnawiające zarówno tradycyjne widzenie problematyki humanistycznej wiedzy, jak i standardowe instrumentarium teoretyczno-metodologiczne jej badania. Mamy nadzieję, że będą to prace wszystkich pokoleń badaczy (w tym – a może zwłaszcza – najmłodszego) z Polski i z zagranicy.

Człon drugi „polska pamięć kulturowa” określać natomiast będzie rdzeń problemowy (a czasem ramy odniesienia) kilku kolejnych edycji TSL. Intencją zespołu realizującego nasz program jest, by temat ten stał się i ważną perspektywą, i zachętą do podjęcia inter-, a może też transdyscyplinarnych poszukiwań i spotkań, a także sposobnością do ścisłego powiązania konkretnej empirycznej problematyki z nową teoretyczną jej konceptualizacją – a więc do „praktykowania teorii”, jak próbujemy to już robić w tomie niniejszym, który właśnie oddajemy czytelnikom.

– Ryszard Nycz, Od redaktora