Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Najsłynniejsza powieść Stanisława Lema oparta została na schemacie mitu o Eurydyce i Orfeuszu. Enigmatyczny liryk Aleksandra Wata jawi się jako rewelacyjna gramatyka tworzenia sceny powtórnej utraty Eurydyki. Czesław Miłosz jest autorem jednego z najbardziej odkrywczych odczytań historii orfejskiej, zarazem typowego dla naszej „świeckiej epoki”. W napisanym w czasie II wojny światowej dramacie Anna Świrszczyńska podjęła się włączenia w dzieje podróży do Hadesu postaci Orfeusza – bohatera wspólnoty, pozbawionego dotąd własnej fabuły. Dramat o herosie projektował też śmiertelnie chory Stanisław Wyspiański; analogiczne zamierzenia snuł w obozowych notatkach Konstanty Ildefons Gałczyński. To tylko przykłady zaskakująco bogatej i różnorodnej, a dotąd w małym stopniu rozpoznanej polskiej recepcji opowieści o pierwszym artyście.

Książka – złożona z interpretacji pojedynczych utworów i z ujęć przekrojowych – poświęcona jest literaturze polskiej ostatnich stu lat, ale również wielowiekowym dziejom przemian mitu Orfeusza w sztuce Zachodu. W monografii znaleźć można propozycję mitologicznej lektury dzieł nieodnoszących się do fabuły wprost, refleksję nad alternatywną historią recepcji oraz przyszłymi losami tematu. W tekst wkomponowano 15 fragmentów kontekstowych, które dotyczą istotnych elementów i klasycznych realizacji mitu: mogą one być czytane w dowolnej kolejności jako hasła dotąd nieistniejącej encyklopedii orfejskiej. Oprócz badaczy literatury studium zaciekawi kulturoznawców, filologów klasycznych, historyków sztuki, wszystkie osoby zainteresowane mitami i ich długim trwaniem w kulturze.