Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Idea wykorzystania estetyki Ingardena do badań nad korespondencją sztuk jest ze wszech miar uzasadniona i pożyteczna, a myślę - mając na uwadze niniejszą książkę - że także fortunna i skuteczna. Z kilku powodów. Jest to przede wszystkim teoria odpowiednio szeroka, obejmuje bowiem wiele dziedzin sztuki. Dla każdej z nich Ingarden opracowuje podstawową teorię dzieła, stosując tę samą kategorię analityczną warstwę, rozumianą jako materiałowy i relacyjny składnik dzieła powiązany z fenomenologiczną (konstytutywną) teorią spostrzeżenia estetycznego i w tle noetyczno-noematyczną typologią warstw oraz dodatkowo kategorię fazowości. Mamy ponadto rozbudowaną koncepcję fundamentów bytowych poszczególnych sztuk, a więc medialnych nośników dzieła i ich relacji z warstwami. Mamy wreszcie ? po trzecie ? rozbudowaną problematykę jakości estetycznych wyjaśniającą sposób funkcjonowania dzieł jako "przedmiotów estetycznych", których funkcją jest "przeżycie estetyczne". Zwróćmy przy okazji uwagę na to, że dwie pierwsze kategorie jego estetyki: warstwa i fundament mają charakter różnicujący, za ich pomocą filozof wyznacza strukturalną odrębność sztuki, ale wyznacza ją prze dobór, liczbę i specyfikę warstw, rodzaj fundamentu bytowego oraz fazowość, nie podlega różnicowaniu natomiast ogólne pojęcie warstwy oraz typ relacji warstwowych zachodzących w dziele, te pozostają stałe, co daje znakomitą podstawę do porównań. Kategoria, trzecia natomiast, a więc teoria jakości, przeciwnie, ma charakter scalający - "system jakości estetycznych", nad którym filozof intensywnie pracował w ostatnich latach swego życia, jest wspólny dla całej dziedziny sztuki. Wszystko to daje współczesnemu badaczowi pracującemu nad zagadnieniami z zakresu korespondencji sztuk potężny i niezwykle interesujący materiał porównawczy, ale także koncepcyjny. 

Ze szkicu wprowadzającego prof. Andrzeja Tyszczyka