Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Monografia dokumentacyjna Jan Parandowski. Życie i dzieło należy do grupy opracowań o charakterze fundamentalnym, mających za zadanie przedstawić jak najszerszy obszar wiedzy na temat autora wraz z całym sztafażem uwarunkowań społecznych, politycznych i środowiskowych oraz pełnej, na ile to tylko możliwe, recepcji jego dorobku w kraju i za granicą. W przypadku Parandowskiego, pisarza należącego do formacji XX-wiecznej inteligencji polskiej, ukształtowanej w duchu dziewiętnastowiecznych kanonów naukowych i społecznych, głęboko doświadczonej w tragicznych wydarzeniach XX stulecia – zadanie okazało się wymagające. Jego życie przypadało bowiem na okres rewolucji bolszewickiej, dwóch wojen światowych, czasy rosnących w siłę nacjonalizmów, stalinizmu, komunizmu i zimnej wojny. A obraz pisarza, najszerzej postrzeganego jako oddalonego od teraźniejszości twórcy dzieł o tematyce antycznej, zupełnie nie przystawał do człowieka o temperamencie działacza, mającego ambicje wpływania na otaczającą go rzeczywistość. Tematyka antyczna była zaledwie niewielkim wycinkiem jego twórczości, inne, nie mniej ważne, pozostawały w jej cieniu, niekiedy wręcz skrywane ze względu na polityczne konotacje. Tutaj zostały przywołane i pokazane w kontekście towarzyszących im okoliczności powstania, jak i późniejszego skrywanego żywota dzieła.