Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Aktualny, XXII już numer rocznika „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej” nosi tytuł Warunkiem trwałości jest przemiana. Parafrazy, kontynuacje i aluzje literackie. Proponując ten temat, nie zamierzaliśmy ograniczać się do dzieł pisanych, powstałych na przestrzeni dziejów (tekstów literackich, okolicznościowych i użytkowych). Zakładamy bowiem, że używanie i rozumienie aluzji literackiej stanowi wyraziste świadectwo przynależności do danego kręgu kulturowego, połączonego wspólnotą znajomości pewnego kanonu dzieł, co potwierdza zarazem wspólnotę fundamentalnego systemu wyznawanych wartości. Kanon ów może być zdumiewająco trwały i żywotny (kontynuacje) lub też podlegać modyfikacjom, zmieniając się dla kolejnych pokoleń i stanowiąc odbicie różnorodnych wpływów kulturowych (odmiany parafraz w zakresie języka, stylu, tematu i tonu; nawiązania polemiczne i stylizacyjne – w tym parodia czy pastisz). Wyszliśmy bowiem z być może nieco prowokacyjnego założenia, że tradycja, która ma pozostawać żywa, musi być wykorzystywana i przekształcana także w sposób dyskusyjny czy obrazoburczy. Mamy nadzieję, że rozważania nad literackimi echami i lustrami zaowocowały powstaniem zbioru artykułów, które przekonująco zilustrują tytułową tezę – to właśnie przemiana umożliwia trwanie. Gdyż przemiana, przeobrażenie i przekształcenie to nie tylko świadectwo dyskusji z tradycją, po której śladach stąpają następcy, to przede wszystkim znak jej żywotności i warunek jej istnienia.