Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Historyje świeże i niezwyczajne, wybitny zabytek staropolskiej prozy nowelistycznej, pochodzi z pierwszej ćwierci XVIII wieku. Jest to dzieło jezuity Michała Jurkowskiego (1682-1758), autora pasjonującego się historią Europy, a ponadto admiratora nowel francuskich, reprezentujących gatunek znany pod nazwą histoires tragiques. Badania nad Historyjami świeżymi i niezwyczajnymi liczą już prawie 80 lat. Wszelako jeszcze wcześniej, bo w końcu XIX wieku, Edward Porębowicz skonstatował, że opatrzony tym tytułem rękopis ze zbiorów Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie niewątpliwie zasługuje na druk. Spełnieniem owego postulatu sprzed stu łat była opracowana przez Mariusza Kazańczuka krytyczna edycja zabytku, opublikowana w serii ?Biblioteka Pisarzy Staropolskich? w roku 2004. Natomiast niniejsza książka pomyślana została jako rozprawa wzbogacająca tę edycję o nowe wnioski i przemyślenia. Napisał ją edytor, któremu z racji szczególnie intensywnego obcowania z dziełem przypada zawsze rola optymalnego czytelnika.