Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Niniejsza monografia to wnikliwa analiza związków epikurejskiej filozofii szczęścia z literaturą staropolską, pozwalająca dostrzec wagę tego nurtu w rodzimym piśmiennictwie renesansu i baroku. Centralne pojęcie tej filozofii, voluptas, z jednej strony kusiło pisarzy wizją doczesnych przyjemności i życia bez cierpienia, z drugiej wskazywało drogę umiaru i roztropności; było dobrem danym przez Boga i jako takie istniało w stworzonym przez Niego „świecie świetnym”. Tak rozumiana rozkosz, uwzględniająca zarówno aspekt materii, jak i ducha, obejmowała swym zakresem całość ludzkich potrzeb. W rezultacie epikureizm, choć w dawnej Polsce znacznie mniej rozpowszechniony niż stoicyzm, literacko okazał się równie płodny i pociągający. Postać Epikura, w którym widziano raz mędrca, a raz grzesznika, wywoływała szereg dyskusji, a jego pojęcie rozkoszy prowokowało do nowych interpretacji. Ich celem było przystosowanie starożytnej voluptas do świata wartości „człowieka poczciwego” poszukującego sposobu na szczęśliwe, roztropne i godne życie.