Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

W ostatniej dekadzie zauważamy pogłębienie zainteresowania warstwą ideową i konstrukcyjną Kronik i dziejów (Cronicae et gesta) Anonima zwanego Gallem – tak w wymiarze „mitograficznym” tekstu, jak w perspektywie nowych hipotez dotyczących osoby autora. Kroniki – dzieło zawierające naszą najstarszą tradycję historyczną – stanowią najczęściej przywoływany tekst źródłowy w pracach polskich mediewistów. To niesłabnące zainteresowanie utworem należącym zarówno do historii historiografii, jak i do historii literatury uzasadnia potrzebę niniejszego tomu, który integruje badania dotąd rozproszone po różnych dyscyplinach i prowadzone w ramach różnych warsztatów. Trzeba bowiem przemyśleć wszystko to, co w badaniach nad Gallem nowe.

Celem książki jest także podsumowanie dotychczasowych badań nad anonimowym autorem i wyznaczenie ich potencjalnych kierunków. Stąd prezentujemy kilka prób nowego podejścia do problematyki tożsamości kronikarza oraz oświetlamy horyzont polityczny Kronik: zagadnienia ustrojowo-prawne, problem władzy centralnej (głównie rządy Bolesława Krzywoustego), funkcję ideową dzieła. W tomie znajdziemy również analizy recepcji prawa rzymskiego czy aktualnych wówczas idei reform gregoriańskich. Obok rozważań dotyczących wpływu idei politycznych na treść dzieła znajdziemy tu analizy Kronik jako świadectwa historycznego: autorzy skupili się na politycznym wymiarze panowania zwłaszcza trzech Bolesławów – Chrobrego, Szczodrego i Krzywoustego.

W części tomu poświęconej estetyce dzieła poruszono zagadnienia poetyki tekstu kronikarskiego, kwestie narracji i funkcji narratora, analiz komunikacyjnych czy techniki poetyckiej kronikarza. Jest to tematyka niemal nieobecna w dotychczasowych badaniach nad Kronikami. Ostatnia część obejmuje problemy recepcji dzieła. Całość zamykają materiały do bibliografii Kronik i dziejów Anonima zwanego Gallem.